Định dạng chuẩn Elearning là gì? Các dạng tiêu chuẩn Elearning phổ biến

Tiềm năng của Elearning trong thị trường giáo dục thì với Hùng là “miễn bàn” vì quá đỗi là HOT. Nhưng để phát triển nền tảng Elearning một cách chuẩn chỉnh thì Hùng nghĩ là vẫn còn một số đồng nghiệp còn đang loay hoay. Vì vậy, để khóa học của các đồng nghiệp phát huy toàn bộ “công suất” thì việc áp dụng những định dạng chuẩn Elearning là yếu tố không thể bỏ qua. Ở bài viết ngay sau đây từ Khánh Hùng Academy sẽ cùng bạn tìm hiểu về khái niệm định dạng chuẩn Elearning là gì và những tiêu chuẩn Elearning phổ biến hiện nay.

Định dạng chuẩn Elearning là gì?

Định dạng chuẩn Elearning là một tập hợp các tiêu chuẩn và quy định nhằm hướng dẫn quá trình thiết kế, phát triển và triển khai các khóa học trực tuyến Elearning một cách hiệu quả.

Không chỉ tập trung vào việc cấu trúc nội dung, các định dạng bài giảng Elearning còn chú trọng đến khả năng tương tác, tích hợp đa phương tiện và đảm bảo tính truy cập cho người học trên nhiều nền tảng và thiết bị khác nhau.

Việc tuân thủ theo các định dạng tiêu chuẩn Elearning còn giúp các đồng nghiệp đảm bảo rằng khóa học của mình vừa nâng cao trải nghiệm cho người học vừa dễ dàng theo dõi và đánh giá hiệu quả. Đồng thời cũng tạo điều kiện thuận lợi cho người họ tiếp cận kiến thức một cách tối ưu và hỗ trợ giáo viên trong việc quản lý và cải thiện chất lượng đào tạo trực tuyến.

Các loại định dạng chuẩn Elearning mà bạn nên biết

Việc hiểu rõ và áp dụng đúng những định dạng tiêu chuẩn Elearning rất quan trọng trong quá trình triển khai bất kỳ khóa học nào. Trong phần này, Hùng và các đồng nghiệp sẽ cùng khám phá các loại định dạng chuẩn Elearning phổ biến mà bạn cần biết để tối ưu hóa quá trình thiết kế và triển khai chiến lược kinh doanh khóa học của mình.

Định dạng SCORM

SCORM (Sharable Content Object Reference Model) là một định dạng chuẩn Elearning nổi tiếng và được ứng dụng rộng rãi trong các hệ thống quản lý học tập (LMS). SCORM ra đời từ năm 2000, do Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ phát triển với mục đích tạo ra một tiêu chuẩn thống nhất cho các nội dung đào tạo trực tuyến.

Một số ưu điểm của SCORM có thể kể đến như:

• Khả năng tương tác cao: SCORM cho phép các khóa học Elearning được đóng gói và chạy trên nhiều hệ thống LMS, giúp dễ dàng chia sẻ và phân phối nội dung học tập giữa các nền tảng khác nhau.
• Khả năng tái sử dụng nội dung: Các nội dung học tập theo chuẩn SCORM có thể dễ dàng được tái sử dụng và sắp xếp lại trong các khóa học khác nhau.
• Khả năng truy cập dễ dàng: SCORM cho phép người học truy cập nội dung từ nhiều thiết bị và vị trí khác nhau, giúp quá trình học tập linh hoạt và tiện lợi hơn.

Tuy nhiên, SCORM vẫn đi kèm một số nhược điểm:

• Giới hạn ở học online: SCORM chủ yếu hỗ trợ cho các khóa học trực tuyến và chỉ hoạt động tốt khi được tích hợp vào các hệ thống LMS. Nó không thể sử dụng cho các nền tảng website độc lập hoặc ứng dụng di động.
• Phụ thuộc vào nền tảng cũ: SCORM được xây dựng dựa trên nền tảng Flash, trong khi công nghệ hiện đại đang chuyển dần sang HTML5. Điều này làm giảm tính tương thích của SCORM với các hệ thống và thiết bị mới.

Định dạng xAPI

xAPI (hay còn được gọi là Tin Can API) là một định dạng Elearning mới hơn so với SCORM, được phát triển nhằm khắc phục những hạn chế của các định dạng chuẩn cũ. xAPI không chỉ theo dõi các hoạt động học tập trực tuyến mà còn ghi nhận mọi trải nghiệm học tập từ nhiều nguồn khác nhau, kể cả ngoài môi trường LMS.

Định dạng xAPI với nhiều ưu điểm nên được đánh giá khá cao như sau:

• Tính linh hoạt cao: xAPI có thể theo dõi các hoạt động học tập từ nhiều thiết bị và vị trí khác nhau. Điều này giúp việc học trở nên linh hoạt hơn, người học có thể tiếp cận nội dung bất cứ lúc nào và bất cứ nơi đâu.
• Theo dõi chi tiết: xAPI ghi lại mọi hoạt động học tập của người học thông qua một định dạng đơn giản và nhất quán. Từ đó dễ dàng phân tích và đánh giá hiệu quả các chương trình đào tạo để đưa ra các kế hoạch cải thiện và phát triển trong tương lai.
• Tích hợp tốt với hệ thống LRS (Learning Record Store): xAPI cho phép lưu trữ các hoạt động học tập vào kho lưu trữ bản ghi học tập (LRS), giúp quản lý dữ liệu học tập dễ dàng và bảo mật hơn.

Đi đôi với điều đó thì xAPI cũng có những nhược điểm nhất định:

• Phức tạp trong triển khai: So với SCORM, xAPI yêu cầu một hệ thống phức tạp hơn để triển khai, đòi hỏi sự đầu tư lớn về công nghệ và nhân lực.
• Không cải thiện trải nghiệm người dùng: xAPI không can thiệp vào nội dung hay thiết kế khóa học, mà chỉ tập trung vào việc theo dõi và lưu trữ dữ liệu học tập. Do đó, chất lượng bài giảng vẫn phụ thuộc vào công cụ soạn thảo và nội dung gốc.

Định dạng AICC

AICC là một trong những định dạng chuẩn Elearning lâu đời nhất, được phát triển bởi Ủy ban Hàng không (Aviation Industry CBT Committee) vào năm 1988. Mặc dù ít được sử dụng hơn so với SCORM và xAPI, AICC vẫn là một tiêu chuẩn quan trọng, đặc biệt với những khóa học yêu cầu tính bảo mật cao.

Các đồng nghiệp có thể tham khảo qua những ưu điểm của định dạng AICC:

• Tính bảo mật cao: AICC hỗ trợ truyền tải dữ liệu qua các máy chủ khác nhau, giúp nâng cao tính bảo mật cho các khóa học Elearning. Điều này đặc biệt quan trọng đối với việc bảo vệ nội dung khóa học online trên các nền tảng trực tuyến.
• Tương thích tốt với các hệ thống cũ: AICC vẫn hoạt động tốt với các hệ thống quản lý học tập truyền thống, giúp các tổ chức dễ dàng tích hợp và duy trì các khóa học Elearning hiện có.
• Hỗ trợ dữ liệu HTTPS: AICC cho phép sử dụng các giao thức HTTPS để truyền tải dữ liệu, giúp bảo vệ thông tin người học khỏi các cuộc tấn công mạng.

Một số nhược điểm của định dạng AICC:

• Không hỗ trợ theo dõi chi tiết: AICC không cho phép theo dõi chi tiết các hoạt động học tập của người học như SCORM hay xAPI. Điều này làm hạn chế khả năng đánh giá và cải thiện hiệu quả của các chương trình đào tạo.
• Không còn được nâng cấp: Do tổ chức phát triển AICC đã tan rã vào năm 2014, tiêu chuẩn này không còn được cập nhật hay nâng cấp, làm giảm khả năng thích ứng với các công nghệ và nhu cầu đào tạo mới.

Định dạng CMI5

CMI5 là một tiêu chuẩn Elearning tiên tiến được phát triển từ nền tảng của xAPI, kết hợp các ưu điểm của SCORM truyền thống với sự linh hoạt của xAPI. Với khả năng theo dõi hoạt động học tập ngoài LMS và khả năng hoạt động cả khi không có kết nối internet, CMI5 nhanh chóng trở thành lựa chọn phổ biến trong lĩnh vực giáo dục 4.0.

Một số ưu điểm nổi bật của tiêu chuẩn CMI5:

• Khả năng hoạt động đa nền tảng: CMI5 cho phép theo dõi hoạt động học tập trên nhiều thiết bị và trình duyệt khác nhau, mang lại sự linh hoạt tối đa cho người học và các nhà quản lý đào tạo.
• Khả năng theo dõi linh hoạt: CMI5 hỗ trợ theo dõi hoạt động học tập cả ngoài hệ thống LMS, như ứng dụng di động, mạng xã hội và nhiều hình thức học tập không chính thức khác.
• Tiêu chuẩn hóa dữ liệu: CMI5 cung cấp một cấu trúc chuẩn mực hơn so với xAPI, giúp dễ dàng tích hợp vào các LMS hiện có mà không cần phải lo lắng về khả năng tương thích.

Tuy nhiên, định dạng này vẫn nhược điểm mà các đồng nghiệp cần chú ý:

• Cần có kết nối mạng để đồng bộ: Mặc dù CMI5 có thể hoạt động offline, nhưng để đồng bộ dữ liệu về LMS, cần có kết nối internet. Điều này có thể gây ra một số khó khăn trong các môi trường có kết nối mạng không ổn định.
• Chi phí triển khai cao: Do tính năng tiên tiến, phức tạp của CMI5 nên chi phí triển khai và duy trì có thể cao hơn so với các định dạng chuẩn Elearning khác như SCORM hay AICC.

Định dạng LTI

Định dạng chuẩn LTI (Learning Tools Interoperability) được thiết kế để tích hợp các công cụ học tập trực tuyến khác nhau vào một hệ thống quản lý học tập (LMS) duy nhất. Mang lại cho người học một trải nghiệm liền mạch, đồng thời tăng cường tính linh hoạt và khả năng tương tác trong quá trình học tập.

Định dạng LTI có những ưu điểm thu hút người dùng như:

• Tích hợp dễ dàng: LTI cho phép liên kết với các công cụ như hội nghị truyền hình, phòng thí nghiệm ảo và các nền tảng truyền thông xã hội vào môi trường học tập.
• Tăng cường bảo mật: LTI đảm bảo mức độ bảo mật cao trong việc truyền tải dữ liệu giữa các công cụ học tập và LMS, bao gồm thông tin về người dùng, vai trò và tình trạng đăng ký học.
• Tiết kiệm thời gian: Với LTI, việc tạo tài khoản người dùng và cấp quyền truy cập được thực hiện một cách nhanh chóng và tự động, giúp giảm bớt gánh nặng công việc cho giảng viên.

Đồng thời định dạng này cũng tồn tại một số nhược điểm:

• Mỗi LMS sẽ có giao diện khác nhau khi sử dụng LTI: Các đồng nghiệp cần lựa chọn nền tảng phù hợp với nhu cầu của bạn trước khi quyết định sử dụng LTI vì từng thông số kỹ thuật LTI cho từng LMS là khác nhau.
• Giới hạn trong việc tùy chỉnh: Mặc dù LTI cho phép tích hợp nhiều công cụ, nhưng khả năng tùy chỉnh của những công cụ này có thể bị giới hạn, gây khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu cụ thể của khóa học.

Một số định dạng bài giảng Elearning khác

Tuy nhiên ngoài các loại định dạng chuẩn Elearning phổ biến trên, bài giảng trực tuyến còn được phát triển theo nhiều định dạng khác. Mặc dù đã được sử dụng từ rất lâu nhưng với sự phát triển của nền giáo dục hiện nay, các định dạng này dần không cung cấp đủ yêu cầu nên ít được quan tâm hơn. Dù vậy, Hùng nghĩ các đồng nghiệp vẫn nên tham khảo qua các định dạng bài giảng Elearning dưới đây để có thêm lựa chọn cho khóa học của mình.

PDF

PDF là định dạng giữ nguyên định dạng văn bản, hình ảnh và các yếu tố đa phương tiện khác, bất kể thiết bị hay phần mềm xem tài liệu. Một số tính chất nổi bật của định dạng này mà các đồng nghiệp có thể tham khảo như:

• Nội dung PDF được hiển thị giống nhau trên các thiết bị và môi trường khác nhau.
• PDF có thể mở trên hầu hết các thiết bị và hệ điều hành, dễ dàng di chuyển, chia sẻ với dung lượng nhỏ gọn.
• Định dạng này dễ dàng tạo và quản lý, phù hợp cho tài liệu tham khảo hay các bài giảng đơn giản.
• Tuy nhiên, PDF không hỗ trợ các yếu tố tương tác phức tạp như các định dạng khác, làm giảm khả năng trao đổi với người học.

Flash

Flash cho phép tạo ra các bài giảng tương tác với hiệu ứng chuyển động, âm thanh và các tính năng khác. Định dạng Flash được xem là lựa chọn lý tưởng cho các bài giảng cần mô phỏng thí nghiệm khoa học, Hùng sẽ điểm qua một số đặc điểm về định dạng này:

• Flash hỗ trợ tạo ra các bài kiểm tra, mô phỏng và thí nghiệm trực tuyến, đặc biệt hữu ích cho các môn học yêu cầu mô phỏng hình ảnh động.
• Định dạng đồ họa vector, cho phép phóng to, thu nhỏ mà không làm giảm chất lượng hình ảnh, thích hợp cho các bài giảng yêu cầu độ chính xác cao.
• Flash hiện không còn được hỗ trợ trên nhiều trình duyệt và thiết bị, điều này có thể gây khó khăn trong việc tiếp cận bài giảng.
• Mặt khác, Flash đang dần bị thay thế bởi các công nghệ mới hơn như HTML5 do vấn đề về bảo mật và khả năng tương thích.

HTML5

HTML5 là định dạng cho phép xây dựng các bài giảng Elearning tương thích với nhiều thiết bị và nền tảng khác nhau, hỗ trợ các tính năng tương tác phong phú và có khả năng xử lý đa phương tiện tốt. HTML5 được thể hiện qua các đặc điểm sau:

• HTML5 hoạt động trên mọi thiết bị và trình duyệt mà không cần cài đặt thêm plugin.
• Hỗ trợ video, âm thanh, và các yếu tố tương tác như các bài tập, trò chơi.
• Việc tạo ra nội dung HTML5 có thể đòi hỏi kiến thức lập trình và kỹ thuật cao hơn so với các định dạng khác.

Gamification

Gamification là xu hướng giáo dục khá mới, áp dụng các yếu tố của trò chơi vào quá trình học tập. Định dạng bài giảng Elearning này giúp người học cảm thấy thú vị và dễ dàng ghi nhớ thông tin thông qua các trò chơi và hoạt động tương tác. Gamification không chỉ tạo động lực học tập mà còn làm tăng sự tham gia và hứng thú của người học, cụ thể:

• Các yếu tố trò chơi như điểm số, cấp độ, và phần thưởng giúp người học cảm thấy hứng thú và động lực hơn trong việc hoàn thành bài học.
• Tính năng tương tác và thử thách trong trò chơi giúp người học nhớ lâu hơn và áp dụng kiến thức vào thực tế.
• Đi đôi với những ưu điểm thì phát triển các trò chơi học tập có thể tốn kém và yêu cầu nhiều thời gian và nguồn lực.

Định dạng Animation và Photo graphic

Sử dụng định dạng Animation và Photo Graphic trong bài giảng giúp làm cho nội dung khóa học của các đồng nghiệp trở nên sinh động hơn. Đây vẫn là một định dạng có tiềm năng nếu các đồng nghiệp khai phá đúng cách. Một số đặc điểm của định dạng bài giảng Elearning này cụ thể như sau:

• Giúp bài giảng trở nên sinh động và hấp dẫn, dễ dàng thu hút sự chú ý của người học.
• Các yếu tố hình ảnh động giúp minh họa các khái niệm phức tạp một cách dễ hiểu hơn.
• Tạo ra nội dung animation và photo graphic yêu cầu nguồn lực, chi phí và thời gian đáng kể.

Tác dụng khi ứng dụng các định dạng tiêu chuẩn Elearning?

Ứng dụng các loại định dạng chuẩn Elearning trong việc xây dựng khóa học sẽ giúp các đồng nghiệp dễ dàng tiếp cận người học cũng như theo dõi và cải thiện chất lượng tốt hơn. Có thể thấy, các định dạng tiêu chuẩn Elearning mang lại nhiều lợi ích trong giảng dạy, cụ thể qua nội dung dưới đây:

Khả năng tương tác

Định dạng chuẩn Elearning giúp đảm bảo rằng hệ thống và các công cụ Elearning khác nhau có thể tương tác và giao tiếp với nhau một cách hiệu quả. Điều này có nghĩa là các đồng nghiệp có thể tích hợp nhiều hệ thống quản lý học tập (LMS), công cụ giảng dạy và nền tảng khác nhau vào cùng một môi trường học tập mà không gặp phải các vấn đề kỹ thuật hay xung đột.

Khả năng tương tác này tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ tài nguyên, quản lý khóa học và theo dõi tiến độ học tập của người học, giúp nâng cao trải nghiệm học tập trực tuyến.

Khả năng tương thích

Nội dung Elearning có thể được truy cập từ các loại thiết bị khác nhau như máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh mà không gặp trở ngại nào. Sự linh hoạt này giúp người học có thể tiếp cận tài liệu học tập ở mọi lúc mọi nơi, từ đó nâng cao hiệu quả và tối ưu hóa thời gian học tập.

Khả năng tái sử dụng

Khả năng tái sử dụng cho phép các đồng nghiệp có thể sử dụng lại nội dung video bài giảng Elearning trên nhiều nền tảng và hệ thống khác nhau mà không cần phải chỉnh sửa hoặc thay đổi quá nhiều. Việc tái sử dụng này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và công sức mà còn đảm bảo tính nhất quán trong việc truyền tải kiến thức. Hơn nữa, tái sử dụng các tài liệu học tập cũng là cách giảm thiểu chi phí phát triển nội dung mới.

Khả năng mở rộng

Sử dụng định dạng chuẩn Elearning cho phép các khóa học trực tuyến dễ dàng mở rộng hoặc thu gọn tùy theo nhu cầu của từng đối tượng học viên. Khi số lượng học viên tăng lên, hệ thống và nội dung có thể được điều chỉnh một cách linh hoạt để đáp ứng yêu cầu đào tạo mà không ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy. Khả năng mở rộng này đặc biệt quan trọng trong các tổ chức giáo dục hoặc doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo số lượng lớn học viên hoặc nhân viên.

Theo dõi dữ liệu

Khả năng theo dõi dữ liệu và hiệu suất của người học một cách chi tiết cung cấp cho các nhà quản lý giáo dục những thông tin quan trọng về tiến độ học tập, điểm mạnh và điểm yếu của người học, từ đó đưa ra những điều chỉnh cần thiết để cải thiện chất lượng đào tạo. Hơn nữa, việc theo dõi dữ liệu còn giúp xác định những khó khăn mà người học gặp phải trong quá trình học tập, từ đó có thể cung cấp sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.

Cá nhân hóa

Cá nhân hóa trong giáo dục là xu hướng quan trọng mà các định dạng tiêu chuẩn Elearning hỗ trợ đắc lực. Nhờ việc theo dõi dữ liệu chi tiết của từng người học, hệ thống có thể điều chỉnh nội dung và phương thức giảng dạy phù hợp với nhu cầu và sở thích riêng của mỗi cá nhân.

Điều này không chỉ giúp tăng cường hiệu quả học tập mà còn tạo sự hứng thú và động lực cho người học. Cá nhân hóa còn giúp xây dựng mối quan hệ tương tác giữa người học và nội dung học tập, từ đó cải thiện trải nghiệm học tập tốt hơn.

Làm thế nào để triển khai các định dạng chuẩn Elearning phù hợp?

Để có thể triển khai thành công hệ thống Elearning cần có sự hiểu biết sâu sắc về các định dạng chuẩn Elearning cũng như những bước cần thiết để tích hợp chúng vào chương trình đào tạo.

Dưới đây là những bước cơ bản Hùng thường áp dụng, hy vọng sẽ giúp bạn triển khai một cách hiệu quả.

• Lựa chọn chuẩn Elearning phù hợp: Trước tiên, các đồng nghiệp cần xác định mục tiêu đào tạo và nhu cầu cụ thể cho khóa học của mình để chọn đúng định dạng chuẩn Elearning.
• Đánh giá yêu cầu kỹ thuật: Xem xét các yếu tố như khả năng theo dõi, báo cáo và tính linh hoạt của hệ thống để đảm bảo rằng nội dung được hiển thị và hoạt động mượt mà.
• Tạo nội dung tuân thủ chuẩn: Sử dụng các công cụ và phần mềm thiết kế nội dung phù hợp với định dạng bài giảng Elearning đã chọn, đảm bảo rằng nội dung sẽ được hiển thị đúng cách và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cần thiết.
• Kiểm tra và đánh giá: Trước khi triển khai rộng rãi, hãy tiến hành thử nghiệm với một nhóm nhỏ người học. Kiểm tra cẩn thận nội dung và hệ thống để đảm bảo rằng mọi thứ hoạt động đúng và không gặp vấn đề gì.
• Đào tạo và hỗ trợ người dùng: Cung cấp tài liệu hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật cho học viên để giúp họ làm quen với hệ thống mới. Điều này đảm bảo họ có thể tận dụng tối đa các tính năng khóa học của bạn.
• Theo dõi và cải tiến liên tục: Sau khi triển khai, tiếp tục theo dõi hiệu quả của chương trình và thu thập phản hồi từ người học. Dựa trên dữ liệu này, bạn có thể thực hiện các điều chỉnh cần thiết để cải thiện chất lượng đào tạo.

Bài viết hôm nay của Hùng đã mang đến cho bạn các loại định dạng chuẩn Elearning phổ biến nhất với những ưu nhược điểm riêng. Bằng cách áp dụng các tiêu chuẩn này, bạn có thể đảm bảo rằng nội dung bài giảng không chỉ tương thích với nhiều nền tảng khác nhau mà còn tạo ra trải nghiệm học tập tối ưu cho học viên. Tùy vào nhu cầu giảng dạy của mình, các đồng nghiệp sẽ có những lựa chọn định dạng bài giảng Elearning khác nhau cho khóa học. Hy vọng rằng thông qua việc hiểu rõ định dạng chuẩn Elearning là gì và áp dụng đúng cách sẽ giúp các đồng nghiệp xây dựng được một khóa học thành công.